مطالعات زیادی در مورد بکاگیری مواد رنگزای طبیعی و افزایش راندمان صورت گرفته است . با توجه به اینکه خواستگاه اصلی فرشهای دستباف ایران می باشد اهمیت تحقیق و مطالعه روی رنگزاهای طبیعی که مهمترین مورد مصرف آنها فرش دتباف است دو چندان می گردد .
امروزه تلاش در جایگزینی و یا توسعه در بکارگیری رنگزاهای طبیعی شدت گرفته است . به دلایل ویژگی های خاصی که رنگزاهای طبیعی دارند از جمله زیست سازگاری آنها ، عدم سمیت و سهولت در دسترسی و تولید سبب گرایش بیشتر به این دسته از رنگزاها شده است ، اما مطالعات علمی دقیق روی فرایند رنگرزی طبیعی و خود رنگزاها راندمان و کیفیت کار را افزایش خواهد داد .
روناس گیاهی علفی است که عمر نسبتاً طولانی دارد . محل اصلی رویش روناس آسیای صغیر و کشورهای هند ، چین و ایران می باشد که در ایران در مناطق آذربایجان ، مازندران ، خراسان ، فارس ، کرمان و یزد کشت می شود از روناس رنگ قرمز طبیعی با ساختمان شیمیایی زیر که آلیزارین نامیده می شود و در ریشه قرار گرفته به دست می آید .
ریشه روناس در نواحی شن زار تا عمق یک متری در خاک فرو می رود و با توجه به مدت زمانی که ریشه در خاک باشد (طول عمر گیاه) رنگ متفاوتی حاصل می شود . با افزایش عمر ریشه راندمان رنگی روناس افزایش می یابد . البته علاوه بر سن ریشه شرایط رشد و نمو گیاه عامل دیگری است که در بازده رنگی تاثیر می گذارد . از ریشه هفت ساله روناس برای بدست آوردن رنگ های لاکی و ارغوانی ، ریشه سه ساله رنگ های نارنجی و ریشه چهار و پنج ساله رنگ های قرمز شاداب و متمایل به سرخ به دست می آید . مواد شیمیایی مختلف با توجه به واکنش هایی که روی مواد اصلی تشکیل دهنده ساختار شیمیایی رنگزای روناس انجام می دهند و اسیدیته محیط های شیمیایی که رنگزای روناس در آنها قرار می گیرد فام نهایی کالا را تحت تاثیر قرار می دهند .
در کارگاه های قالیشویی انواع مختلفی از روش های شور و با توجه به درخواست مشتری و نتیجه ای که از محصول نهایی مورد نظر است ، روی فرش انجام می گیرد و گاهی نیز ناخودآگاه مواد مورد استفاده در فرایند شور تغییراتی روی فرش دستباف ایجاد می نمایند . در روش های شور سنتی قالی از برخی مواد برای تغییر در فام رنگی استفاده می شود که مطالعه علمی روی چگونگی تاثیر مواد کمکی صورت نگرفته است .
- ۹۷/۱۱/۰۳